
16-17 ապրիլ 2012 թ.
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳԻՏԱԺՈՂՈՎ ՓՈԽԱԿԵՐՊՎՈՂ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ
ՏԵՍԱԿԱՆ ԵՎ ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ
(փիլիսոփայական և հեգեբանական տեսանկյուններ)

Լիագումար նիստ
Ապրիլի 16-ին Անի Պլազա հյուրանոցի ընդարձակ դահլիճում տեղի ունեցավ «Փոխա-կերպվող հասարակության զարացման տեսական և գործնական հիմնախնդիրներ (փիլիսոփայական և հոգեբանական տեսանկյուններ)» խորագրով երկօրյա միջազգային գիտաժողովի հանդիսավոր բացումը: Գիտաժողովը կազմակերպել էին Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանը, Մանկավարժական համալսարանի Մետափիլիսոփայության, փոխակերպական տրամաբանության և փաստարկման տեսության միջազգային գիտահետազոտական ինստիտուտը, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիան և Հայոց փիլիսոփայական ակադեմիան: Հանդի սավոր նիստը բացեց ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, Փիլիսոփայության միջազգային ակա դեմիայի նախագահ, Խաչատուր Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ-ին առընթեր Մետափիլիսոփայության, փոխակերպական տրամաբանության և փաստարկման տեսության միջազգային գիտահետազոտական ինստիտուտի տնօրեն Գեորգ Բրուտյանը: Ողջունելով ներկաներին` Բրուտյանն ասաց. «Մենք ապրում ենք մի այնպիսի ժամանակաշրջանում, երբ հնի և նորի պայքարում ստեղծվում է փոխակերպման միտված հասարակություն: Այդ գործընթացում տեղի է ունենում անցյալից մեզ հասած լավի, օգտակարի ծիլերի օրգանական զուգակցում: Դա նշանա-կում է, որ հինը ոչ թե դեն է նետվում բոլոր դեպքերում ու պայմաններում, այլ կերպարանափոխվում է նորի ազդեցության տակ և նպաստում նորի զարգացմանը: Դա այն է, ինչ մասնագետներն անվանում են փոխակերպվող հասարակություն: Այդ փոխակերպումն իր մեջ ներառում է զարգացման հիմնական շերտերը և փուլերը: Տվյալ պարագայում մեր գիտաժողովը քննության նյութ է դարձնում փոխակերպ վող հասարակության գիտական ըմբռնումը ընդհանրապես (մեթոդաբանական տեսանկյուն) և խնդրո առարկայի հետ առնչվող գիտական մոտեցման ու նվաճումների քննական արժեքավորումը` մասնավո-րապես»:

Այնուհետև գիտաժողովի մասնակիցներին ողջունեց Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ, Մանկավարժական համալսարանի խորհրդի նախագահ Տիգրան Սարգսյանը: Նա նշեց, որ քննարկվող թեման խիստ արդիական է ոչ միայն գիտնականների, այլև քաղաքական գործիչների համար: «Համոզված եմ, որ այս գիտաժողովը կնպաստի Մանկավարժական համալսարանի միջազգային կապերի ամրապնդմանը: Մենք մշակել ենք համալսարանի զարգացման հավակնոտ ծրագիր՝ նրա մակարդակը միջազգային լավագույն համալսարանների չափանիշներին բարձրացնելու համար»,- ասաց Տիգրան Սարգսյանը: Վարչապետը շարունակեց, որ համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն առավել սուր ձևով է ներկայացնում փոխակերպվող հասարակության խնդիրները և պահանջում քաղաքական գործիչներից` գտնել այնպիսի լուծումներ, որոնք թույլ չեն տա քաղաքացիների կենսա մակարդակի նվազում: «Մենք ապրում ենք մի աշխարհում, որի թիվ մեկ բնութագիրն արագ փոփոխություններն են, որոնց արդյունքում էապես ուժգնացել են փոխադարձ ազդեցությունները, և աշխարհը դարձել է շատ ավելի բաց: Մեր աչքի առջև ձևավորվում է որակապես նոր տիպի՝ պոստինդուստրիալ հասարակություն, որի հենքային գործընթացը ոչ թե ապրանքների, այլ գիտելիքի արտադրությունն է: Ժամանակակից է համարվում այն հասարակությունը, որն ի վիճակի է արտադրել ժամանակակից գիտելիք»,- ընգդծեց ՀՊՄՀ խորհրդի նախագահը:

Լիագումար նիստում «Հավիտենական տիեզերքը և մարդու դատապարտված իրավունքը. Համակերպում, թե նախաձեռնողականություն» թեմայով առաջին զեկուցումը ներկայացրեց փիլիսոփայության դոկտոր, ակադեմիկոս, Աթենքի համալսարանի պատվավոր ռեկտոր, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի համանախագահ Եվանգելոս Մուցո-պուլոսը: «Մարդկության արտաքին տարածությունը` առաքինություններով և թերացումներով հանդերձ, իր մեծացմանը զուգընթաց ստիպված է հանդիպել տիեզերքի անողոք օրենքներին: Կփրկվի այն վերջապես շարունակական վերահարմարեցումների շնորհիվ, թեև հարկադրաբար կարտաքսվի Երկրի կողմից…»: Ըստ Եվանգելոս Մուցոպուլոսի` նախկին հեռանկարը կարող է գերակշռել միայն այն պայմանով, եթե ենթադրվի մարդու բնությունից ագահության բացառումը:
Այնուհետև փիլիսոփայության պրոֆեսոր, Ինսբրուքի համալսարանի փիլիսոփայության բաժանմունքի ղեկավար, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի համանախագահ Հանս Կոխլերը ներկայացրեց «Արդի բազմամշակութային հասարակությունը և միջմշակութային հարաբերությունների հերմենևտիկան» թեմայով զեկուցում: Նա ասաց, որ «մշակութային ինքնության տեղական, տարածաշրջանային և համաշխարհային հարթությունների միջև առկա բարդագույն փոխհարաբերությունները մեծացնող բազմամշակութային հասարակություններին ներկայացնում են նոր մարտահրավերներ», և որ «պետությունների կայունության ապագան կախված կլինի նրանից, թե ինչպես են նրանք վերաբերվում մշակութային բազմազանությանը»: «Քաղաքակրթությունների երկխոսության» ժամանակակից դիսկուրսի համատեքստում, գլոբալ քաղաքակրթական գիտակցության զարգաց-մանը զուգընթաց, բանախոսը փորձեց ուրվագծել միջմշակութային հարաբերությունների դինամիկան:

Կոպենհագենի Աարուսի համալսարանի պրոֆեսոր, Կրթության բաժանմունքի էթիկայի և իրավունքի կենտրոնի տնօրեն, Փիլիսոփայական ընկերությունների միջազգային ֆեդերացիայի (FISP) նախագահ, փիլիսոփայության XXII համաշխար հային համաժողովի (2008) նախագահ, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս Փիթեր Քեմփը հանդես եկավ «Կոսմոպոլիտիզմը մեր ժամանակներում» թեմայով զեկուցմամբ: «Աշխարհի քաղաքացի կամ կոսմոպոլիտ լինելն այսօր ենթադրում է ընդունել, որ ընդհանուր կարևոր խնդիրներ կան, որոնք ոչ մի ազգ` նույնիսկ ամենաուժեղը, չի կարող միայնակ լուծել»,- ասաց նա: Խոսելով այդ խնդիրների մասին` զեկուցողն ընդգծեց, որ աշխարհի քաղաքացին «չպետք է դեմ խաղա ազգային քաղաքացուն, այլ ընդհանուր մտածողությունն ու գործունեությունը պետք է ուղղված լինեն անհատական, տեղային և ազգային կյանքի պահպան-մանը»: Հանդիսավոր նիստի վերջում ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, Փիլիսոփայության միջազ-գային ակադեմիայի նախագահ Գեորգ Բրուտյանը ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյնին շնորհեց Փլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի պատվավոր դոկտորի կոչում: Տիգրան Սարգսյանն այն համարեց պարտավորեցնող և շնոր հակալություն հայտնեց բարձր գնահատանի համար:
Մասնաճյուղեր

1. Հասարակության համակարգի փոխակերպման առանձնահատկությունները
Գիտաժողովի առաջին մասնաճյուղի մասին մանրամասները տե′ս Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի կայքում` http://www.armspu.am/news/n/764/ln/am:

2. Փոխակերպական տրամաբանության խնդիրները
Գիտաժողովի երկրորդ մասնաճյուղի մասին մանրամասները տե′ս Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի կայքում` http://www.armspu.am/news/n/767/ln/am:

3. Մետափիլիսոփայության և փաստարկման տեսության հիմնահարցերը
Գիտաժողովի երրորդ մասնաճյուղի մասին մանրամասները տե′ս Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի կայքում` http://www.armspu.am/news/n/768/ln/am

Գիտաժողովի հանդիսավոր փակում
Ապրիլի 17-ին կուլտուրայի ֆակուլտետի դահլիճում անցկացվեց հանդիսավոր արարողություն, որով ամփոփվեց «Փոխակերպվող հասարակության զարգացման տե սական և գործնական հիմնախնդիրներ (փիլիսոփայական և հոգեբանական տեսանկյուն ներ)» խորագրով միջազգային գիտաժողովը: Համալսարանի ռեկտոր, պատմական գի տությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ռուբեն Միրզախանյանը համատեղ աշխատանքի համար շնորհակալություն հայտնեց գիտաժողովի բոլոր մասնակիցներին, հյուրերին և կազմակերպիչներին: Նա վստահեցրեց, որ իր ծավալով և բովանդակությամբ առաջին և ան նախադեպ այդ գիտաժողովը կլինի շարունակական և ավելի կատարյալ:
Ռ.Միրզախանյանը Մանկավարժական համալսարանի գիտական խորհրդի որոշմամբ համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչումներ շնորհեց ակադեմիկոս, Աթենքի համալսարանի պատ վավոր ռեկտոր, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի համանախագահ Եվանգելոս Մուցոպուլոսին, Ինսբրուքի համալսարանի փիլիսոփայության բաժանմունքի ղեկավար, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի համանախագահ Հանս Կոխլերին, Կոպենհագենի Աարուսի համալսարանի պրոֆեսոր, Կրթության բաժան մունքի էթիկայի և իրավունքի կենտրոնի տնօրեն, փիլիսոփայական ընկերությունների մի ջազգային ֆեդերացիայի նախագահ, փիլիսոփայության 22-րդ համաշխարհային համա ժողովի (2008) նախագահ, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս Փիթեր Քեմպին, Գլազգոյի շոտլանդական համալսարանի դատակլինիկական հոգե բանության պրոֆեսոր, Հոգեբանության և իրավունքի եվրոպական ընկերացության նախա գահ (Մեծ Բրիտանիա) Դեյվիդ Կուկին և հոգեբանության դոկտոր, Ֆրանսիայի Դիդրոյի անվան համալսարանի պրոֆեսոր Ֆրանսուա Նոյին:

Ակադեմիկոս Գեորգ Բրուտյանն իր հերթին Հայոց փիլիսոփայական ակադեմիայի կողմից պարգևատրվեց վերոնշյալ գիտնականներին «Դավիթ Անհաղթ» մեդալով:
Պարգևատրվածները շնորհակալություն հայտնեցին ջերմ հյուրընկալության և իրենց բարձր պարգևների արժանացնելու համար: Գիտաժողովի մասնակիցներին ողջունեց գիտաժողովի նախագահը` ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի նախագահ, ՀՊՄՀ-ին առընթեր Մետափիլիսոփայության, փոխակերպման տրամաբանության և փաստարկման տեսության միջազգային գիտահետազոտական ինս տիտուտի տնօրեն Գեորգ Բրուտյանը
«Ավարտվեց մեր գիտաժողովը, որը ծնվեց հաճույքով և հաղթահարեց շատ դժվարություններ»,- ասաց ակադեմիկոսը: Գ.Բրուտյանը շնորհավորեց բոլորին գիտաժողովը լավագույնս անցկացնելու և ավարտելու կապակցությամբ, անդրադարձավ կազմակերպչական խնդիրներին` հատկապես ընդգծելով կազմակերպիչների և մասնակիցների` անձ նազոհության գնով նպատակին հասնելու ջանքերը: Նա խոսեց հոգեբանության ոլոր տի նախկին և ներկա զարգացումների, ինչպես նաև փիլիսոփայական գիտության առաջըն թացի մասին:
«Ավարտվեց մեր գիտաժողովը, որը ծնվեց հաճույքով և հաղթահարեց շատ դժվարություններ»,- ասաց ակադեմիկոսը: Գ.Բրուտյանը շնորհավորեց բոլորին գիտաժողովը լավագույնս անցկացնելու և ավարտելու կապակցությամբ, անդրադարձավ կազմակերպչական խնդիրներին` հատկապես ընդգծելով կազմակերպիչների և մասնակիցների` անձ նազոհության գնով նպատակին հասնելու ջանքերը: Նա խոսեց հոգեբանության ոլոր տի նախկին և ներկա զարգացումների, ինչպես նաև փիլիսոփայական գիտության առաջըն թացի մասին:
Գ.Բրուտյանն ասաց, որ փիլիսոփայական գիտությունը մեծ ավանդույթներ ունի և այսօր էլ իր գործընկերների հետ շարունակում են զարգացնել այն. «Բայց եթե հասել ես որոշ խնդիրների լուծման, չպետք է կանգ առնել, որովհետև կանգ առնել` նշանակում է` ետ գնալ: Գիտնականը որպեսզի հանգստանա` պետք է անհանգստանա»: Գիտնականը հորդորեց գիտության մեջ երբեք չհանգստանալ, այլ ձգտել միշտ առաջինը լինել: «Ես ցանկանում եմ ամեն ինչ անել, որպեսզի Մանկավարժական համալսարանն ունենա մի ջազգային հեղինակություն»,- ամփոփեց նա:
Հանդիսավոր արարողությունը եզրափակվեց գիտաժողովի մի շարք մասնակիցների և կազմակերպիչների պարգևատրումներով:

Գեորգ Բրուտյանը Մանկավարժական համալսարանի ռեկտոր, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ռուբեն Միրզախանյանին շնորհեց Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի պատվավոր դոկտորի կոչում և «Դավիթ Անհաղթ» մեդալ: Մինսկի պետական համալսարանի փիլիսոփայական գիտությունների և գաղափարախոսական աշխատանքների ամբիոնի պրոֆեսոր, փիլիսոփայական գիտություն ների դոկտոր Վլադիմիր Բերկովին Գեորգ Բրուտյանը շնորհեց Հայոց փիլիսոփայական ակադե միայի արտասահմանյան անդամի, իսկ ՀՊՄՀ Կրթության հոգեբանության և սոցիոլո գիայի ֆակուլտետի դեկան, հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սրբուհի Գևորգյանին` Հայոց փիլիսոփայական ակադեմիայի թղթակից անդամի կոչում:
Հայոց փիլիսոփայական ակադեմիայի թղթակից անդամի կոչման արժանացան նաև ԵՊՀ Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի դեկան, փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արթուր Մկրտիչյանն ու ԵՊՀ սոցիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ, դոցենտ, քաղա քական գիտությունների դոկտոր Արթուր Աթանեսյանը:
«Դավիթ Անհաղթ» մեդալով պարգևատրվեցին նաև գիտաժողովի մասնակիցներ Անա Բազակը, Ասպեդ Արիյանը, Յուհա Ռայկան, Ռիտա Կոյումջյան-Երամյանը, Մանուկ Մկրտչյանը, Ռուբեն Համբարձումյանը, Լիլիթ Բրուտյանը, Վիլ Պողոսյանը, Ռոբերտ Ջիջյանը, Հովհաննես Հովհաննիսյանը, Նաիրա Հակոբյանը, Հասմիկ Հովհաննիսյանը, համալսարանի պրոռեկտորներ Արա Երեմյանը, Արմեն Թամազյանը, Մհեր Մելիք-Բախշյանը, Տիգ րան Այվազյանը:

Փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր, 1990-2008թթ. Ինսբրուքի համալսարանի փիլիսոփայության բաժանունքի ղեկավար: 2010 ընտրվել է միջազգային ակադեմիայի համանախագահ: Եղել է եվրոպական օմբուդսմենի ինստիտուտի համահիմնադիրը:
Աշխատել է մի շարք հանձնաժողովներում և փորձագիտական խմբերում, որոնք զբաղվել են միջազգային դեմոկրատիայի, մարդու իրավունքների և զարգացման հարցերով:
2003թ. հոկտեմբերի 18-ին Ֆիլիպիններում հիմնադրվել է Հանս Կոխլեր քաղաքական և փիլիսոփայական հասարակությունը: 2004թ. սեպտեմբերի 1-ին Մինդանաոյի պետական համալսարանում հիմնադրվել է Հանս Կոխլեր քաղաքակրթաական երկխոսության կենտրոնը:

Փիլիսոփայության դոկտոր, Տուրկուի համալսարանի պրոֆեսոր, Ֆինլանդիայի ակադեմիայի անդամ, Տուրկույի համալսարանի փիլիսոփայական բաժանմունքի փոխնախագահ (2004): Monist ամսագրի հատուկ թողարկման և ֆիննական Ajatus փիլիսոփայական ամսագրի խմբագիրն է:
Գիտական հետաքրքրությունների ոլորտն է էթիկան, քաղաքական և սիցիալական փիլիսոփայությունը, բիոէթիկան, ժողովրդագրական քաղաքականությունը, կոլեկտիվ պատասխանատվությունը և այլն:

Կոպենհագենի Աարուսի համալսարանի պրոֆեսոր է, 2001թ-ից Դանիայի կրթության համալսարանի կրթության փիլիսոփայությ ան բաժանմունքի վարիչ, 1993թ-ից կրթության բաժանմունքի էթիկայի և իրավունքի կենտրոնի տնօրենն է: 2003թ-ից Փիլիսոփա-յական ընկերությունների միջազգային ֆեդերացիայի (FISP) նախագահն է: Փիլիսոփայության XXII համաշխարհային համաժողովի նախագահ (2008), Փիլիսո-փայության միջազգային ինստիտուտի ընտրված անդամ է (1989), Դանիայի մի շարք կառավարական հանձնաժողովների անդամ է, մի շարք գիտաժողովների նախագահ:
Հեղինակ է մի շարք մենագրությունների և գիտական հոդվածների, մասնավորապես` հերմենևտիկայի, էթիկայի և կրթության փիլիսոփայության ոլորտներում:

Փիլիսոփայության դոկտոր, ակադեմիկոս, Աթենքի համալսարանի պատվավոր ռեկտոր, Փիլիսոփայության միջազգաձին ակադեմիայի համանախագահ, Աթենքի գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
Ավելի քան քսան փիլիսոփայական մենագրությունների հեղինակ, որոնք գրված են հունարեն, ֆրանսերեն ևանգլերեն լեզուներով:
Հինգ փիլիսոփայական ճյուղերի հիմնադիր`
1. Kairology,
2. Արվեստի փիլիսոփայություն,
3. Հունական մշակույթի փիլիսոփայություն,
4. Ժամանակակից հունական փիլիսոփա-յության պատմություն,
5. Տիեզերական տարածության պատմություն:

Փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր, Մինսկի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, 380 գիտական աշխատանքների, դասախոսությունների, ուսումնական ձեռնարկների ու հոդվածների հեղինակ:
1959թ. ավարտել է Մինսկի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետը:
1968թ. պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն "Խնդիրների տրամաբա-նական էությունը" թեմայով:
1982թ. պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն "Գիտական խնդիրների տրամաբանական և մեթոդաբանական վերլուծությունը" թեմայով:
Գիտական հետաքրքրություններ` տրամա-բանություն, մեթոդաբանություն և գիտության փիլիսոփայություն:

Բուխարեստի պոլիտեխնիկական համալսա-րանում փիլիսոփայության պրոֆեսոր
Մենագրուտյուններ`
-Քննադատական մտածողություն, իմաստաբանական քաղաքականության տարրերը (1994)
-Շփոթություն և հույս (1995)
- Անարխիզմ և ժամանակակից քաղաքական շարժումներ (2002)
-Քաղաքացիական հասրակության ուժը (Աշխարհաքաղաքականություն (I) Կայսրութ-յուն ու պատերազմ և աշխարհաքաղաքա-կանություն (II)) (2003)
-Իրաքի պատերազմը երկաթե վարագույրի անհետացման արդյունքում ծագած պատերազմի կոնտեքստում (2003)
-Ժամանակակից միջազգային խնդիրներ (2006)
-Կոորդինացիա: Քաղաքական հաղորդակ-ցում: Առաջարկություններ և որոշման կայացման տեսություն (2006)
-Մշակույթ և ճշմարտություն: Տուդոր Վիանուի փիլիսոփայության ուսումնասիրությունը (2007)
- Ակտիվ մարդ և անդեմ "դա" (Սոցիալական փիլիսոփայության հեռանկարը ռումինական մտքի պատմության էջերում և այլն) (2010)